پایش وضعیت چیست؟
در نگهداری و تعمیرات، پایش وضعیت به مجموعه اعمالی می‌گویند که با پایش وضعیت ماشین و بررسی تغییرات آن در طول زمان بر اساس پارامترهایی مانند ارتعاشات، صدا، عملکرد، روانکاری، دما، وضعیت ماشین را تعیین می‌کند. پایش وضعیت یکی از اجزای اصلی نگهداری پیش‌بینانه می‌باشد.
در این روش به‌جای تعمیرات ادواری، پایش وضعیت ماشین به‌صورت دوره‌ای انجام و تعمیرات تنها درزمانی که دستگاه احتیاج به تعمیر دارد، انجام می‌شود.
روش‌های پایش وضعیت:
1)مراقبت پیوسته
در مراقبت وضعیت پیوسته، حسگرهای موردنیاز پس از نصب در نقاط مختلف ماشین‌ها،همواره به همان نقاط متصل بوده و اطلاعات وضعیت ماشین به طور مستقیم از طریق سیم کشی‌ها و جعبه‌های اتصال و داده بردار و یا در مواردی از طریق اتصال اینترنت و شبکه‌های رایانه‌ای به رایانه اصلی ارسال می‌شود. رایانه اصلی که نرم‌افزارهای مراقبت وضعیت، آنالیز و عیب‌یابی روی آن نصب است، کلیه ماشین‌های یک یا چند واحد از کارخانه یا تمام کارخانه را تحت مراقبت دارد و در صورت رسیدن دامنه پارامترهای اندازه‌گیری به حدود هشدار و یا خطر بلافاصله فرمان مناسب را صادر می‌کند. این روش مستلزم صرف هزینه زیادی برای حسگرها و اتصالات است که فقط برای ماشین‌های بسیار حساس و حیاتی که نیاز به سیستم‌های حفاظتی دارند مقرون به‌صرفه است.
برخی از موارد استفاده‌ی این نوع مراقبت به شرح زیر است:
- حفاظت ماشین‌های حساس و گرانقیمت در مقابل افزایش ناگهانی دامنه ارتعاش به علت خرابی پیش بینی نشده.
- مراقبت وضعیت ارتعاشی جهت تحت کنترل داشتن روند تغییرات دامنه ارتعاشی و پیش‌گویی زمان خرابیماشین.
- عیب‌یابی توسط آنالیزهای فرکانسی، فازی ،توقف، راه‌اندازی ،آبشاری و … جهت تعیین بیش از ۹۰ درصد عیوب ماشین‌های دوار از جمله: نابالانسی، ناهمراستایی، خمش شافت، خرابی یاتاقان، عیوب الکتریکی، مالش روتور و پره‌ها، خرابی چرخ‌دنده‌ها، رزونانس، عیوب تسمه‌ها و…
- رفع عیب بالانس روتور در محل
- برنامه‌ریزی PM کلیه اطلاعات اتفاقات پیش‌آمده برای ماشین،هشدارها، توقف‌ها،عیب‌یابی‌ها، تعمیرات،قطعات تعویضی، مدت زمان برای کارکرد قطعات و… به‌صورت تاریخچه قابل دستیابی است.
2)مراقبت گسسته
این سیستم مشابه سیستم مراقبت پیوسته است با این تفاوت که فقط از یک حسگر (برای هر پارامتر) برای داده‌برداری و به‌صورت دوره‌ای استفاده می‌شود .در اینجا هزینه قابل توجه حسگرها و کابل کشی‌ها و متعلقات آن حذف می‌شود. اما از همان سیستم کامپیوتری مراقبت، برای ثبت اطلاعات، ردگیری تغییرات، اعلان هشدار و خطر و ساپس آنالیز و عیب‌یابی و گزارش‌گیری استفاده می‌شود .در این سیستم از پارامترهای موردنظر کلیه ماشین‌ها بر اساس برنامه‌ریزی قبلی، در دوره‌های زمانی خاص و در نقاط و جهات مشخص داده‌برداری می‌شود.
عمده‌ترین اهداف تست و پایش:
- شناسایی و کنترل به موقع فرسایش قبل از بروز خسارات سنگین
- برآورد زمان تعمیر و برنامه‌ریزی نگهداری و تعمیرات
- برآورد عمر مفید و جلوگیری از تعویض مواد و قطعات قبل از پایان عمر آن‌ها
- ریشه‌یابی علل فرسایش قطعات و اجزا و نحوه اثرگذاری آن‌ها
- مقایسه و تحقیق در مورد قطعات و شناسایی خرابی‌های مزمن
- بهینه‌سازی برنامه‌های نگهداری و تعمیرات در سیستم‌های مختلف
